شرایط تحصیل در روسیه و نکات کلیدی (2022)

با اینکه به طور کلی سیستم مدارس روسیه در جهان مورد توجه قرار می گیرد؛ اما تطابق و سازگاری با دانشگاههای این کشور خیلی راحت نیست. متاسفانه در روسیه خرید مدرک دانشگاهی آنقدرها هم سخت نیست. البته دولت روسیه در حال ارتقا سطح اعتبار دانشگاه های خود است و اوضاع رفته رفته بهتر می شود. شهر مسکو محل تعدادی از دانشگاه های مشهور جهان مثل دانشگاه دولتی مسکو و دانشگاه ملی تحقیقات – دانشکده عالی اقتصاد است. علاوه بر این دانشگاه های بزرگی در اطراف روسیه و در شهرهای بزرگ وجود دارد.

سیستم مدرک دهی روسیه

تقریبا در همین اواخر، روسیه به روند تحصیلات دانشگاهی بولونیا (Bologna Process of university education) که در واقع استانداردی اروپایی است ملحق شد. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، سیستم مدارک تحصیلی در روسیه با چیزی که در اروپا و ایالات متحده آمریکا رایج بود تفاوت داشت و مدرک اصلی اخذ شده یک مدرک تخصصی بود که طی 5 یا 6 سال گرفته می شد.

اما در حال حاضر روسیه طبق روند بولونیا، به فارغ التحصیلان دانشگاه ها مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد اعطا می کند. بنابراین دوره تحصیل در دانشگاه های روسیه بسیار شبیه به سیستم های اروپایی و آمریکایی است. اخذ مدرک کارشناسی در روسیه به طور معمول 4 سال و مدرک کارشناسی ارشد 2 سال زمان می برد. مدارک تخصصی کسب شده تحت سیستم قدیمی نیز تقریباً معادل مدرک کارشناسی ارشد فعلی هستند.

علاوه بر مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد، تحصیل در دو مقطع تحصیلات تکمیلی به نام “kandidat nauk” یا نامزد درجه علمی و “Doktor nauk” یا دکترای علوم برای فارغ التحصیلان امکان پذیر است. معمولا مدرک “kandidat nauk” به دو تا چهار سال مطالعه علمی در یک زمینه خاص و کمک قابل توجه به جامعه علمی نیاز دارد. این مدرک تقریباً معادل مدرک Ph.D یا همان دکترا در کشورهای غربی است؛ اما همیشه لزوما معادل این مدرک نیست.

اعطای مدرک “octor nauk” به طور قابل توجهی به مطالعه و مشارکت علمی نیاز دارد. بعید نیست که دارندگان این مدرک استاد دانشگاه شوند چون معمولا 5 سال یا بیشتر فارغ التحصیلان مدرک “kandidat nauk” تحصیلات دارند. برخی ها مدرک “octor nauk” را شبیه مدرک “Habilitation” در آلمان می دانند که یک مدرک تحقیقاتی پس از دکتری است تا یک مدرک تحصیلی.

انواع مدرک تحصیلی در روسیه

رشته های کارشناسی در روسیه معمولاً بسیار گسترده تر رشته های موجود در ایالات متحده آمریکا هستند. مثلا در آمریکا می توانید بعد از تحصیل در یک رشته مالی، لیسانس مدیریت بازرگانی بگیرید. اما در روسیه می توانید بدون اینکه الزاما در یک رشته مالی حسابداری تحصیل کنید، مدرک کارشناسی مدیریت بازرگانی بگیرید.

در عوض مدرک کارشناسی ارشد در روسیه بسیار محدودتر از ایالات متحده است. در دانشگاه ملی تحقیقات – دانشکده عالی اقتصاد، 60 رشته مختلف کارشناسی ارشد در زمینه تجارت و اقتصاد وجود دارد. به عنوان مثال شما می توانید مدرک کارشناسی ارشد امور مالی شرکت ها در روسیه بگیرید که زمینه های گسترده ای دارد یا می توانید یک مدرک کارشناسی ارشد در مدیریت استراتژیک تدارکات و زنجیره های تأمین در اقتصاد دیجیتال بگیرید.

بدیهی است که وقتی سراغ تحصیلات تکمیلی می روید، دقیقا مثل چیزی که در ایالات متحده و کشورهای اروپایی اتفاق می افتد، رشته ها محدودتر و خاص تر می شوند.

سیستم نمره دهی دانشگاه های روسیه

سیستم نمره دهی در دانشگاه های روسیه دقیقاً مانند سیستم مدارس روسیه است. دانشجویان در این سیستم در بازه 2 تا 5 نمره دهی می شوند:

• 5 – عالی (مشابه نمره A در ایالات متحده)
• 4 – خوب (مشابه نمره B در ایالات متحده)
• 3 – رضایت بخش (مشابه نمره C در ایالات متحده)
• 2- نامطلوب (مشابه نمره F در ایالات متحده)

میانگین مورد نیاز برای کسب نمره یا مدرک “قرمز” در دانشگاه های مختلف روسیه متفاوت است. اکثر دانشگاه ها به طور متوسط به نمره 4.5 نیاز دارند؛ ولی برخی از آنها هم ممکن است شرط فارغ التحصیلی را کسب نمره 4.75 اعلام کنند.

امتحانات دانشگاه های روسیه

امتحانات در روسیه برای هیچ دانشجویی خوشایند نیست! امتحانات دانشگاه های روسیه با دانشگاه های آمریکا متفاوت است. در ایالات متحده، امتحانات تقریباً همیشه کتبی هستند و به صورت تشریحی و چهار گزینه ای طرح می شوند. ولی امتحانات دانشگاه های روسیه شفاهی اند و معمولا باید جلوی کل دانشجویان کلاس امتحان بدهید.

روند امتحانات در دانشگاه های روسیه معمولاً با دادن یک بلیط (bilety) توسط استاد به دانشجوها شروع می شود. در هر بلیطیک موضوع وجود دارد و به طور معمول هر دانشجو باید به دو موضوع جواب بدهد. مباحث مطرح شده در امتحان مختلف و گسترده هستند اما فقط شامل همان موضوعاتی می شوند که در کلاس کار شده اند. معمولا استاد در آغاز ترم یا هر زمان دیگری در طول ترم، به موضوعاتی که در امتحان پرسیده می شوند اشاره می کند. این بدان معناست که شما تقریباً همیشه می دانید کدام مباحث در امتحان می آیند. اصلا اتفاق غیر معمولی نیست که حداکثر صد موضوع مختلف روی کارت ها یا همان بلیط های امتحانی وجود داشته باشد.

وقتی امتحان شروع می شود، هر دانشجو به طور تصادفی و رندوم دو بلیط را انتخاب می کند. به این ترتیب شما نمی دانید که چه موضوعاتی قرار است در امتحان از شما پرسیده شود ولی در طول ترم فرصت مطالعه کردن همه مباحث را دارید. وقتی همه دانشجویان کارت های امتحانی مخصوص خودشان را دریافت کردند، استاد به آنها 30 دقیقه وقت می دهد تا پاسخ هایشان را یادداشت کنند. سپس دانشجویان یکی یکی پیش استاد می روند و طبق یادداشت هایشان، جواب مربوط به سوالات را می دهند.

از نظر تئوریاین سیستم خیلی خوب است، چون دانشجویان تمام مباحث مربوط به آزمون را مطالعه کنند و ماهیت شفاهی آزمون هم به استاد اجازه می دهد تا دانشجویان را در مسیر صحیح راهنمایی کند تا موضوع را کاملا بفهمند و درک کنند. علاوه بر این، اگر در آزمون های چند گزینه ای مهارت ندارید، این شکل از امتحان به شما امکان می دهد تا ثابت کنید مطالب درسی را یاد گرفته اید. اگر قبل از صحبت با استاد روی یادداشت هایتان تمرکز نکرده باشید، استاد از شما سوالاتی می پرسد تا مطمئن شود پاسخ درستی به سوال می دهید.

متأسفانه به خاطر حقوق پایین اساتید در روسیه، خارج شدن و بیرون رفتن از اتاق موقعی که دانشجوها مشغول یادداشت برداری برای پاسخگویی به سوالات هستند اصلا غیر معمول نیست. خب، صد البته که در این مدت دانشجوها فرصت پیدا می کنند تا جواب سوالات را از گوشی یا جزوه هایشان بیرون بکشند و وقتی استاد برگشت آنها را ارائه کنند. بیشتر دانشجویان از طریق صحبت با دانشجویانی که قبلا درس مورد نظر را گذرانده اند می فهمند که کدام استاد این کار را می کند.

البته قطعا این مساله همه جا اتفاق نمی افتد، ولی جزو یکی از مشکلات بزرگیست که دانشگاه های روسیه با آن روبروست. علاوه بر این معمولا اساتیدی که در شهرهای کوچکتر روسیه تدریس می کنند و حقوقشان بسیار کم است، از دانشجویان برای قبولی در امتحانات پول می گیرند. البته با ادامه سرمایه گذاری دولت روسیه روی سیستم آموزشی، رفته رفته این موضوع بهتر می شود اما در سال 2020 بین دانشگاه های روسیه از لحاظ کیفیت قابل توجهی وجود داشت.

اگر دوست دارید با برخی از بهترین دانشگاه های روسیه آشنا شوید سایت US News & World Report به عنوان یک ابزار مقایسه ای عالی به شما کمک می کند همه دانشگاه های جهان را با هم مقایسه کنید. به این ترتیب می توانید امتیازات دانشگاه های روسیه را هم ببینید.

رشته های تدریس شده به زبان انگلیسی در دانشگاه های روسیه

در حال حاضر رشته هایی که به زبان انگلیسی در دانشگاه های روسیه تدریس شوند خیلی نیستند. با این حال چندین رشته در این زمینه وجود دارد. دانشگاه ملی تحقیقات و دانشکده عالی اقتصاد روسیه 9 رشته در مقطع کارشناسی و 37 رشته در مقطع کارشناسی ارشد است که به طور انحصاری به زبان انگلیسی تدریس می شوند. دانشگاه های دیگر نیز دارای تعدادی رشته هستند اما دانشگاه ملی تحقیقات – مدرسه عالی اقتصاد در زمینه ارائه رشته های با کیفیت و معتبر جهانی به زبان انگلیسی در روسیه پیشرو است.

بورس تحصیلی دانشگاه های روسیه

بسیاری از دانشجویان دانشگاه های روسیه به طور رایگان تحصیل می کنند اما برای بقیه، هزینه های تحصیلات دانشگاهی دانشجویان روسی هر سال بیشتر و بیشتر می شوند. همانطور که گفته شد، هزینه تحصیل در دانشگاه های روسیه نسبت به ایالات متحده آمریکا یا انگلستان خیلی پایین تر است. به ندرت اتفاق می افتد که شهریه یک دانشجوی خارجی در حال تحصیل در مقطع کارشناسی در دانشگاه های روسیه بیشتر از 4000 دلار در سال شود. این هزینه شامل هزینه خوابگاه دانشجویی هم می شود.

شاید تعجب آور به نظر برسد ولی بورسیه های تحصیلی برای دانشجویان روسی و خارجی وجود دارد. دولت روسیه سالانه به بسیاری از دانشجویان خارجی کمک هزینه تحصیلی اعطا می کند. علاوه بر این معمولا کسانی که به عنوان دانشجوی خارجی در روسیه مشغول به تحصیل می شوند مشمول دریافت فول فاند و معافیت صد در صدی از پرداخت هزینه هستند؛ به خصوص اگر در رشته های زبان روسی درس بخوانند.

هر سال تعداد کمی از دانشجویان خارجی متقاضی تحصیل در رشته های تدریس شده به زبان روسی هستند؛ اما دولت روسیه به تعداد مشخصی از همین افراد فول فاند اعطا می کند.

اگر علاقه مند به تحصیل در روسیه هستید، توصیه می کنیم به سایت های مربوط به تحصیل در دانشگاه های دولتی در روسیه نگاهی بیندازید. در این سایت ها می توانید اطلاعات و راهنمایی های خوبی درباره نحوه پذیرش و بورس های تحصیلی در دسترس دانشجویان خارجی کسب کنید.

کار کردن در کنار تحصیل در دانشگاه های روسیه

یکی از مزایای بزرگ تحصیل در روسیه این است که از آگوست سال 2020 به دانشجویان اجازه داده شده که در حین تحصیل بدون نیاز به مجوز کار در هر جایی مشغول به کار شوند. در گذشته دانشجویان فقط می توانستند در دانشگاه کار کنند اما طبق قانون جدید شما تا زمانی که دانشجوی تمام وقت هستید و در یک دانشگاه معتبر روسیه تحصیل می کنید می توانید تقریباً در همه جا مشغول به کار شوید.

علاوه بر این، کار کردن در روسیه به شما کمک می کند تا هر چه سریعتر اجازه اقامت در این کشور را بگیرید. کار کردن در دوران دانشجویی این فرصت را برایتان به وجود می آورد که پس از فارغ التحصیلی تان آن شغل را به صورت حرفه ای ادامه بدهید.

مجوز اقامت و تابعیت روسی برای فارغ التحصیلان دانشگاه های روسیه

از نوامبر 2019 و طبق قانون، شما می توانید بعد از فارغ التحصیل شدن از یک دانشگاه معتبر روسیه با نمره عالی، برای گرفتن مجوز اقامت در این کشور درخواست بدهید.

جمع بندی

امیدواریم که مقاله امروز ما به شما درک بهتری از گزینه های موجود برای تحصیل در دانشگاه های روسیه ارائه داده باشد. روسیه در مقایسه با دانشگاه های غربی در ایالات متحده، انگلستان یا کانادا ارزش فوق العاده ای برای دانشجویان خارجی و بین المللی اش قائل است. هزینه های تحصیل در دانشگاه های روسیه بسیار کم است و از لحاظ شهرت، دانشگاه های این کشور با بسیاری از دانشگاه های غربی قابل مقایسه است. توصیه می کنیم قبل از هر اقدامی برای ورود به دانشگاه های روسیه، درباره همه موارد لازم در این خصوص تحقیق کنید.